türkmenistan ekonomisi ne demek?

Türkmenistan ekonomisi, temel olarak tarım ile petrol ve doğalgaza dayanmaktadır. Türkmenistan dünyanın dördüncü büyük doğal gaz rezervlerine sahip olup dünyanın 10 büyük pamuk üreticisinden biridir. Türkmenistan günümüzde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biridir.

Saparmurat Niyazov devlet başkanı olduktan sonra 1991 yılından itibaren halka ücretsiz verilmekte olan su, doğalgaz, elektrik ve tuz, refah seviyesindeki gerilemeye paralel olarak Kurbankulu Berdimuhammedov'un çıkardığı bir kararname ile 1 Ocak 2019'dan itibaren ücretlendirilmeye başlanmıştır.¹

Türkmenistan, büyük ölçüde sulanan alanlarda yoğun tarıma ve devasa gaz ve petrol kaynaklarına sahip bir çöl ülkesidir. Doğal gaz rezervleri açısından 2020 yılı itibarıyla dünyada 4. sırada yer almaktadır.² Türkmenistan'ın en büyük iki tarımsal ürünü, çoğu ihracata yönelik üretilen pamuk ve çoğu yurt içinde tüketilen buğdaydır.³ Türkmenistan, dünyanın ilk on pamuk üreticisi arasında yer almaktadır.

1998'den 2005'e kadar Türkmenistan, doğal gaz için yeterli ihracat yollarının eksikliğinden ve yoğun kısa vadeli dış borç yükümlülüklerinden muzdaripti. Bununla birlikte, aynı zamanda, toplam ihracat, büyük ölçüde yüksek uluslararası petrol ve gaz fiyatları nedeniyle, 2003'ten 2008'e kadar yılda ortalama yaklaşık %15 arttı. Sovyet döneminde olduğu gibi, merkezi planlama ve devlet kontrolü yaygınlaştı. sistem ve Niyazov hükûmeti (1991-2006 iktidarda) sürekli olarak piyasa reform programlarını reddetti. Devlet, 1990'ların başından 2019'a kadar çok çeşitli mal ve hizmetleri sübvanse etti. 2007'de seçilmesinin ardından, Başkan Gurbanguly Berdimuhamedow ülkenin çift döviz kurunu birleştirdi, manatın yeniden adlandırılmasını emretti, benzin için devlet sübvansiyonlarını azalttı ve kalkınmayı başlattı. Hazar Denizi'nde özel bir turizm bölgesi (Awaza) oluşturuldu.

2009'dan beri Türkmenistan sabit bir döviz kurunu koruyor. O yıl, oran 1 ABD doları olarak 2,85 Türkmenistan manatı olarak belirlendi. 1 Ocak 2015'te resmi döviz kuru 1 ABD doları olarak 3,50 Türkmenistan manatı olarak değiştirildi. Ancak, Şubat 2021 itibarıyla karaborsa döviz kuru dolar karşısında 29-30 manat civarında dalgalanıyordu.Nisan ortası itibarıyla karaborsa manat-dolar kuru dolar karşısında 40 manat'a kadar inmişti.

Maliye Politikası

Devlet bütçesi “Bütçe Sistemi Hakkında Kanun”a uygun olarak hazırlanır ve uygulanır. Kanun, yönetimin düzenlenmesi ve bütçe sisteminin işletilmesinin yasal temellerini belirler ve her düzeyde bütçeler arasındaki karşılıklı ilişkileri düzenler. Türkmenistan hükûmeti devlet bütçe taslağını görüşür ve Türkmenistan Devlet Başkanı'na sunar. Mali yılın başlangıcından bir ay önce, Türkmenistan Devlet Başkanı, devlet bütçe taslağını görüşülmek ve kabul edilmek üzere Türkmenistan Meclisine (Mejlis) sunar. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, devlet maliyesinden sorumludur.

Bütçe istatistikleri güvenilmezdir çünkü hükûmet büyük miktarlarda bütçe dışı fon harcaması yapar.⁴ Türkmenistan hükûmetinin 2021 bütçesi, 2020'de 84,39 milyar manat ve 2017'de 103,57 milyar manat olan gelirden 79,5 milyar manat gelir. 2021 harcama bütçesi 72,1 milyar manat olarak belirlendi.⁵⁶

Türkmenistan Merkez Bankası, Türkmenistan manatı arzını kontrol ediyor, ancak para arzı hakkında veri yayınlamıyor.

Merkez Bankası nakitsiz işlemleri teşvik eder. 2020'nin Ocak-Nisan döneminde, banka kartları kullanılarak yapılan nakitsiz işlem hacmi, 2019'un aynı dönemine göre üç kattan biraz fazla artarak 1,9 milyar manatın biraz altına ulaştı. Nakit ödemeden elektronik ödemeye geçiş sorunsuz değildi; otomatik vezne makinelerinde nakit sıkıntısı ve satış noktalarında kartlı ödeme imkanlarının yetersiz olduğu bildirildi.